Yapay zeka ile sel riskine karşı önlem alınacak

İklim değişikliği ve kentleşmenin etkisiyle artan su baskınlarına karşı bir proje geliştiren Doç. Dr. Ömer Ekmekcioğlu, belirlediği havzaların coğrafi geçmişini dikkate alarak yapay zeka destekli bir karar mekanizmasıyla sel olasılıklarını hesaplıyor. Bu mekanizma, aynı zamanda su baskınlarına karşı erken uyarı sistemi oluşturmayı amaçlıyor.

Ekmekcioğlu, Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanı Ödülleri Programı'ndan (GEBİP) ödül kazandığı projesinin temelinin doktora çalışmalarına dayandığını belirtti. Proje, Türkiye'nin ilçe bazlı sel risk haritasını çıkarmayı ve anlık verilerin işlendiği bir erken uyarı sistemi kurmayı hedefliyor.

İklim değişikliği ve kentleşme etkisi

Doç. Dr. Ekmekcioğlu, yoğun kentleşmenin sel riskine olan etkilerine dikkat çekerek, kırsal bölgelerden kentsel alanlara göçlerin ve iklim değişikliğinin birleşiminden kaynaklanan su baskınlarını ele alıyor. Ekmekcioglu, "Yoğun yağışlar su baskınlarına yol açıyor. Biz de bu durumu çözmek için, önce problemi tanımlayıp, sonra doğru önlemleri almak amacıyla akademik bir yaklaşım benimsedik. Taşkın riski yüksek olan bölgeleri belirleyerek zarar azaltıcı önlemleri hayata geçirmeyi planlıyoruz." dedi.

Veriye ulaşmanın kolaylaştığı bir dönemde, uydu görüntüleri ve yapay zeka tekniklerinin önemli avantajlar sunduğunu vurgulayan Ekmekcioğlu, bu teknolojileri kullanarak sel riskini daha doğru bir şekilde tahmin edebileceklerini söyledi.

Başarıyla gerçekleştirilen uygulamalar

Projenin ilk aşamasında ABD'de başarılı sonuçlar elde ettiklerini belirten Ekmekcioğlu, "Veri erişimi kolay olduğu için Amerika'da bazı havzalarda yapılan çalışmalarda, yüzde 90'ın üzerinde başarı sağladık. Bu modelle, olasılık bazlı olarak sel ihtimali yüzde 70, 80, hatta 90’a kadar çıkabiliyor. Eğer veriler dinamik bir şekilde işlenirse, erken uyarı sistemleriyle çok hızlı ve doğru sonuçlar elde edilebilir." dedi. Bu çalışmaların can ve mal güvenliği sağlama açısından büyük önem taşıdığına dikkat çekti.

Erken uyarı sistemi ve sel risk haritası

Projenin devamında, sel ve su baskınlarına karşı bir erken uyarı sistemi kurmayı hedeflediklerini söyleyen Ekmekcioğlu, Türkiye genelinde sel risk haritası oluşturmayı amaçladıklarını belirtti. Bu harita, sel ve baskınlardan kaynaklanacak can ve mal kayıplarının önüne geçilmesine yardımcı olacak.

İstanbul Teknik Üniversitesi ve DSİ işbirliği

Ekmekcioğlu, İstanbul Teknik Üniversitesi ile Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü arasında kurulan işbirliği ile Türkiye’nin taşkın envanterini kullanarak, sel geçmişi olan bölgelerde derinlemesine çalışmalar yapacaklarını söyledi. "Bu veriler, selleri tetikleyen unsurları belirleyip, daha önce sel olmamış ancak risk taşıyan bölgelerde de olasılık bazlı tespitler yapmamıza olanak sağlayacak." dedi.

Yapay zeka destekli bir karar mekanizması ile Türkiye’nin ilçe bazlı sel risk haritasının oluşturulmasının ardından, yerel otoriteler bu haritayı kullanarak zarar azaltıcı önlemler alabilecek ve sel ve taşkınlara karşı önemli bir adım atılmış olacak.